Konsideratat Teknike, Ligjore dhe Etike për Ajrin e Brendshëm të Shëndetshëm
Dr. Iyad Al Attar, një konsulent i pavarur për filtrimin e ajrit, analizon kompleksitetin e cilësisë së ajrit të brendshëm (IAQ) dhe rëndësinë e qasjeve gjithëpërfshirëse, holistike dhe të qëndrueshme për ta përmirësuar atë.
Sipas Dr. Iyad Al Attar, çdo diskutim mbi ndërtesat e shëndetshme duhet të fillojë me përcaktimin e metrikave që i përkufizojnë ato. Ai thekson se një fokus i kufizuar vetëm te kapja e grimcave apo pluhurit nuk mjafton për të përcaktuar një ndërtesë të shëndetshme. Në vend të kësaj, duhet të merren parasysh të gjithë ndotësit që mund të shkaktojnë probleme shëndetësore, si në planin afatshkurtër ashtu edhe në atë afatgjatë, dhe të synohet arritja e cilësisë më të mirë të ajrit të brendshëm, jo thjesht një cilësi të pranueshme.
Roli i Ventilimit dhe Filtrimit
Sistemet e ventilimit dhe filtrimit janë shtylla kryesore e çdo ndërtese të shëndetshme. Pa një sistem funksional ventilimi dhe filtrimi, nuk është e mundur të sigurohet ajër i pastër dhe i freskët. Prandaj, është thelbësore që performanca e tyre të jetë e qëndrueshme dhe të garantohet që këto sisteme të projektohen, ndërtohen, operohen dhe mirëmbahen në mënyrë të duhur.
Ky aspekt është veçanërisht kritik për institucione të rëndësishme si spitalet dhe shkollat, të cilat shpesh nuk kanë standarde të qarta për cilësinë e ajrit që furnizojnë.
Tre Komponentët Kryesorë për një IAQ më të Mirë
Dr. Al Attar identifikon tre elementë kyç për të arritur praktika më të mira dhe më të qëndrueshme për cilësinë e ajrit të brendshëm (IAQ):
Komponenti Teknik
Teknologjitë dhe inovacionet e avancuara tashmë janë të disponueshme dhe mund të ofrojnë filtrimin e duhur të ajrit pa ndikuar negativisht në efikasitetin energjetik. Sistemet moderne mund të arrijnë një efikasitet të lartë të filtrimit pa pasur nevojë të rregullohen normat e ventilimit apo të maten manualisht.
Komponenti Ligjor
Sipas Dr. Al Attar, qeveria duhet të luajë një rol aktiv duke vendosur politika të qarta për cilësinë e ajrit dhe duke ofruar stimuj për përmirësimin e saj. Kjo mund të përfshijë kredite tatimore, subvencione apo kredi pa interes për ata që nuk kanë mundësi të investojnë në përmirësimin e sistemeve të tyre të ajrit të brendshëm.
Komponenti Etik
Ai apelon tek menaxherët e objekteve dhe vendimmarrësit që të konsiderojnë cilësinë e ajrit si një shtyllë të rëndësishme të dizajnit të ndërtesave. Nuk mund të vazhdojmë me të njëjtat praktika të 20 viteve të fundit. Duhet të projektojmë dhe implementojmë sisteme ventilimi dhe filtrimi më funksionale për të siguruar një mjedis të shëndetshëm për të gjithë.
Zhbllokimi i Mundësive
Integrimi i këtyre tre komponentëve mund të hapë shumë mundësi. Dr. Al Attar e ilustron këtë me shembullin e zbatimit të një sistemi të besueshëm, të përballueshëm dhe të vazhdueshëm të monitorimit të cilësisë së ajrit. Duke mbledhur të dhëna dhe duke i ofruar ato autoriteteve, ai thekson: “Nuk mund të ndryshosh atë që nuk mund ta matësh.”
Në këtë kontekst, Dr. Al Attar shpjegon se nëse një shkollë, në bashkëpunim me komunën dhe Ministrinë e Arsimit, krijon një sistem për të siguruar që ambientet e saj përmbushin standardet e cilësisë së ajrit, atëherë mund të ruajë certifikimin për funksionim. Në rast se standardet nuk përmbushen, do të ofrohet mbështetje për të arritur përputhshmërinë. Ai thekson: “Është e paetike të lejojmë shkollat të grumbullojnë nxënës në klasa pa ajër të pastër dhe të freskët.”
Në fund, kjo qasje do të çojë në zhvillimin e mekanizmave dhe politikave që promovojnë zbatimin e udhëzimeve të reja. Qeveritë më pas mund të prezantojnë programe stimuluese për të inkurajuar përputhshmërinë me këto standarde të përmirësuara.
Rishikimi i Standardeve dhe Mbështetja e Përfshirjes
Një qasje gjithëpërfshirëse është thelbësore, thotë Dr. Al Attar, pasi, edhe pse ekzistojnë standarde, ka boshllëqe në zbatimin e tyre në treg. “Ne gjithmonë duket se rikonfigurojmë dhe përshtatim standardet kur përballemi me një pandemi apo një zjarr pyjor,” thotë ai. “Por këto nuk janë momentet ideale për të rishikuar specifikat e cilësisë së ajrit. Ajo që na duhet vërtet janë standarde të përshtatshme, të mbështetura nga metrika të reja dhe një shtrirje më e gjerë e cilësisë së ajrit, përtej CO₂ dhe grimcave të imëta, për të përfshirë gjithashtu bioaerozolet, gazrat dhe ndotësit e tjerë.”
Gjithashtu, Dr. Al Attar thekson se fokusi nuk duhet të jetë vetëm te CO₂, grimcat apo lagështia. “Duhet të kemi një qasje më të gjerë për cilësinë e ajrit, duke përfshirë të gjithë këta parametra. Duhet të kemi parasysh se performanca e filtrave të ajrit mund të ndryshojë kur ka më shumë se një ndotës. Studimet mbi ekspozimin ndaj më shumë se një ndotësi, qoftë nga pikëpamja e filtrimit të ajrit apo e sistemit të frymëmarrjes, nuk janë ende të plota. Kjo është një çështje që duhet të studiohet si nga inxhinierët ashtu edhe nga ekspertët mjekësorë.”
Në përgjithësi, Dr. Al Attar beson se duhet të rishikohet modeli i të gjithë industrisë së ajrit të brendshëm, të shkojmë përtej komoditetit termik dhe të fokusohemi te bioaerozolet dhe kontrolli i infeksioneve. “Ne kemi të gjitha mjetet e nevojshme. Nuk është një ëndërr e paarritshme. E vetmja gjë që duhet është të kemi të njëjtin mentalitet dhe të pranojmë se cilësia e ajrit është zemra e çdo ambienti brenda një ndërtese.”
Poleni nga lulja e daisyt (E drejta e autorit Dr. Iyad Al Attar)
Mediat tipike të filtrave të ajrit të përdorura në aplikimet HVAC
COVID-19
Duke folur për rënien e vëmendjes ndaj kësaj teme pas COVID-19, Dr. Iyad thotë se pandemia u trajtua si një mundësi biznesi për të shtyrë produktet përpara. “Përjetuam një delir të filtrimit, ku të gjithë kërkonin të përmirësonin filtrat pothuajse verbërisht, pa projektuar ndryshimet në kërkesat që do ta bënin përdorimin e një filtri HEPA realisht të realizueshëm.” Ai thekson se nuk e kemi bërë detyrën tonë për cilësinë e ajrit për pesë dekadat e fundit. Pandemia gjithashtu na bëri pyetje të reja për cilësinë e ajrit, për të cilat nuk kemi përgjigje. “Kërkimet për cilësinë e ajrit kanë qenë të nënfinancuara që nga vitet ‘70 dhe ‘80, dhe ata që duhej ta udhëhiqnin këtë fushë u larguan nga tavolina e vendimmarrjes. Kur erdhi pandemia, ne nuk luftuam, por u larguam.”
Kjo është kritike, sepse shkencëtarët kanë vërtetuar se pandemia nuk është domosdoshmërisht një përvojë unike në jetë. “Është naive të mendosh kështu. Po ashtu, është naive të besosh se pandemia ka mbaruar,” thotë ai. “Thjesht nuk ka më aq vëmendje ndaj saj. Ne nuk e dimë se çfarë po ndodh me rastet e COVID-19. Jemi kthyer në normalitet. Por duhet të ndërtojmë një sistem efikas për ta bërë ajrin e pastër dhe ndërtesat e shëndetshme të arritshme dhe të përballueshme për të gjithë.” Për Dr. Al Attar, ndërtesat e shëndetshme janë ato që janë të qëndrueshme, me sisteme ventilimi dhe filtrimi që mund të përmirësojnë cilësinë e ajrit, të funksionojnë më me zgjuarsi dhe të reagojnë më shpejt ndaj ndryshimeve në numrin e njerëzve, ndotësve dhe sfidave të tjera të mjedisit të brendshëm.
Më shumë se një diskutim mbi teknologjinë
Dr. Al Attar e kupton se ka diskutime për zgjedhjen e teknologjive të duhura për të mbështetur këtë vizion, përfshirë debatin midis përdorimit të pastruesve të ajrit dhe ventilimit me ajër të freskët. “Mund të biem dakord se kemi nevojë për ndryshim, por kemi mendime të ndryshme për mënyrën se si duhet të ndodhë ky ndryshim,” thotë ai. “Nëse kam një sistem filtrimi të pamjaftueshëm, ai do të lejojë ndotës të ndryshëm të hyjnë në mjedis dhe të përhapen në ajër. Në këtë rast, një pastrues ajri mund të ndihmojë disi, por kjo nuk është zgjidhja thelbësore për ndërtesa të shëndetshme. Çështja kryesore është të dimë se çfarë po adresojmë. A po përpiqemi të zbatojmë sistemet standarde të ventilimit dhe filtrimit, apo po përpiqemi të rregullojmë probleme ekzistuese me masa të përkohshme?”
Ai thekson se palët e interesuara duhet të reagojnë në mënyrë të planifikuar ndaj ndotësve, duke marrë parasysh si cilësinë e ajrit të brendshëm ashtu edhe atë të jashtëm, si dhe kontekstin gjeografik për të identifikuar zgjidhjen më të mirë.
“Nuk mund të mbështetemi në zgjidhje të gatshme. Ato nuk kanë funksionuar dhe nuk do të funksionojnë. Duhet të projektojmë ndryshimin për ta sjellë atë në realitet.”
Dr. Al Attar gjithashtu sfidon mitin se ajri i pastër dhe efikasiteti i lartë energjetik janë të papajtueshme. “Nuk është e pamundur, por bëhet e vështirë kur sistemi nuk funksionon siç duhet, kur grilat e ngrohjes dhe ftohjes janë të ngarkuara me pluhur, kur ndotësit depërtojnë në kanale dhe difuzorë dhe në fund të fundit, në sistemin tonë të frymëmarrjes. Nëse duhet të pastrojmë shpesh grilat dhe kanalet, kjo rrit kostot, por kostoja më e madhe është humbja e jetëve për shkak të sistemeve të keqfunksionuara ose të mirëmbajtura keq. Nuk mjafton të projektojmë dhe ndërtojmë sisteme që funksionojnë mirë; ato duhet të jenë të qëndrueshme, sepse nëse plaken shpejt, nuk do të marrim rezultatet që duam.”